Cmentarz Wiedeńczyków - Wirchne

[KG]

Jesienią minionego roku na FB napisał płk. SG w rez. Tomasz Nowakowski, iż zgodnie z dokumentami archiwalnymi na szczycie Chryszczatej pochowany został saper z 6. kompanii SB.8. Wenzel Hess (+7 lutego 1915), z ziem czeskich (urodził się w 1892 roku w miejscowości Líšťany/ Lichtenstein niedaleko Pilzna).
Poddał też myśl, by uczcić żołnierza znanego z imienia i nazwiska a także miejsca pochówku, a wraz z nim setki innych, bezimiennie pogrzebanych w lasach Wielkiego Działu.

Uznaliśmy z Jankiem, że krzyż z Wirchnego na Chryszczatej byłby jak ulał, a autor informacji szybko pomysł zaakceptował.
Wówczas akcji zorganizować się nie udało, sprawa musiała poczekać. Krzyż został odnowiony, logistyka dopracowana. W ostatni poniedziałek ruszyliśmy, wspomagani przez Joasię, która ostatnio pomagała na Wirchnem. Na Żebraku dołączyli Leszek i Krzysztof ze swoimi quadami (wjazdy w uzgodnieniu z nadleśnictwami w Komańczy i Baligrodzie).
Transport na wierzchołek poszedł nad wyraz sprawnie, a robota piorunem. Pierwsze ruchy kilofem 9:50, wygłaskany fundament – trzy kwadranse później, o 11.30 byliśmy po śniadaniu i montażu. Godne podkreślenia jest, że nie zabrakło nam żadnego koniecznego narzędzia. Stamtąd wszędzie daleko.

https://images91.fotosik.pl/601/1ab28c234ecc36d5med.jpg

• Pierwszy raz na Chryszczatą nie na nogach.
  Odczuwaliśmy pewien dyskomfort, widząc wzrok mijanych nielicznych ludzi z plecakami. Czasem zagadywaliśmy z lekkim poczuciem winy. Np. dwie dziewczyny, które, jak się okazało, idą osiemnasty dzień z Ustronia.
  Na przyczepce fundament wcześniej, tzn. ćwierć wieku temu, przygotowany.

https://images89.fotosik.pl/602/8e2107f93efa8b91med.jpg
https://images89.fotosik.pl/602/1d477cfbfbb141d9med.jpg

Potem jeszcze szybki wypad na Manyłową. Dwa krzyże z Wirchnego stoją i mają się dobrze.
https://images90.fotosik.pl/601/e8843b9640bb5abcmed.jpg

Przypomnę – dwa wiedeńskie pułki Landwehry – 1. i 24. – w lutym 1915 atakowały Wirchne. Potem przerzucono je pod Manyłową, którą 24. pułk zdobył 12 marca 1915 roku, kończąc wielotygodniowe szturmy wojsk austro-węgierskich na to wzgórze.
Krzyże z Wirchnego wkopano jesienią 2021 roku.
https://www.austro-wegry.eu/viewtopic.p ... zonu#p8683
https://www.austro-wegry.eu/viewtopic.p ... szem#p9624


Tak więc trzy wyremontowane naszym sumptem krzyże stoją w Bieszczadach, a czwarty pod Trohańcem.
https://www.austro-wegry.eu/viewtopic.p ... 4cem#p6380

Piąty jest na miejscu tragicznej śmierci Jacka, opiekuna cmentarza na Wysocie.

Dwa kolejne, ale w stanie nie odnowionym, przekazaliśmy w dobre ręce. Cztery następne też już wiadomo gdzie staną. Ale o tym, gdy będą zamontowane.
Krzyże z Wirchnego, całkiem udane, dwudziestopięcioletnie kopie krzyży Dušana Jurkoviča, dostają nowe życie.

[Nirven]

Z Twojego wpisu to nie wynika, a informacje podawane na fb nie są precyzyjne: czy miejsce w którym ustawiono krzyż upamiętniający Wenzela Hessa jest dokładnym miejscem jego pochówku, czy jest to lokalizacja przybliżona?

[KG]

Informacja o pochowaniu znanego z imienia i nazwiska żołnierza na wierzchołku Chryszczatej to wynik poszukiwań archiwalnych a nie detektorystycznych (łopatologicznych).
Tak więc leży on gdzieś w pobliżu krzyża, można przypuszczać, że w odległości nie większej niż wielu żołnierzy węgierskich od tablicy ze swoim imieniem na cmentarzu 136 w Zborowicach.
Wskazywano też krzyż stojący obok tego nie rzucającego się w oczy znaku triangulacyjnego, ale to nic pewnego.

[Nirven]

Proces archiwalnego dochodzenia do informacji na temat Wenzla Hessa jest mi znany w takim kształcie, w jakim opisywał to - bardzo ciekawie i szczegółowo, jak zresztą wiele innych postów - płk rez. Tomasz Nowakowski na facebookowej stronie Fundacji Przywróćmy Pamięć. Nie wypatrzyłem tam jednak informacji o tym, czy miejsce udało się namierzyć precyzyjnie co do grobu (wszak czasami nie o wszystkim pisze się w internetach) - i stąd pytanie.

[KG]

Na Wirchnem trzecia wizyta robocza grupy łańcuckiej. W sumie to już sześć bardzo solidnych dniówek.
Skończone wyrownywanie krawężników.
Tak to wyglądało jeszcze niedawno:
https://images92.fotosik.pl/608/b85a11233e87f191med.jpg
A tak teraz:
https://images92.fotosik.pl/608/f5a02c4ccac2b5eemed.jpg
Jak już wcześniej pisałem, wyjątkowo ciężka i żmudna robota.

Do tego koszenie, plewienie niedawno zasadzonego barwinka (spore straty po upałach), konserwowanie krzyży i płotów (jak się okazuje, mocna dniówka dla trzech osób).
https://images91.fotosik.pl/606/78961ec214a15739med.jpg

Do tego wykoszenie w Gładyszowie (55) i konserwacja krzyży w Zdyni (52) i Koniecznej (47).
https://images90.fotosik.pl/606/e9865f1ebae750e4med.jpg
https://images91.fotosik.pl/606/170e8faf9ef31b55med.jpg

[DAR]

Pięknie... pięknie... tylko co ten miś robi na krzyżu?

[kiedar]

Ten miś zwiedza okolicę, a że złapał "okazję" to z cmentarza 55 podjechał zwiedzać Wirchne

[DAR]

Czyli to miś - bratnia dusza!

[KG]

We wcześniejszych postach tego wątku można znaleźć informacje o „drugim życiu” olchowych krzyży z 1998 roku zdemontowanych na Wirchnem i zastąpionych nowymi z modrzewia.
Pierwszy trafił pod Trohaniec, kolejny na miejsce śmierci Jacka, opiekuna cmentarza na Wysocie, następne dwa pod Manyłową i jeden na szczyt Chryszczatej. Cztery czekają na montaż – miejsce jest, ale jakoś brakuje tego ostatniego kroku…
Gdy jechaliśmy z Jankiem na Chryszczatą, wieźliśmy dwa krzyże. Ten drugi został w Komańczy dla Wizardusa z naszego Forum, dobrego ducha różnych działań okołocmentarnych w Bieszczadach i nie tylko. Pięknie odnowiony przez Adama z Maniowa, 10 sierpnia stanął przed cerkwiskiem i cmentarzem wojennym w Woli Michowej.
https://images90.fotosik.pl/679/2e7b85d1d9faf4dbmed.jpg
O wykopaliskach i potwierdzeniu pochówków pierwszowojennych – bo przecież nie o odkryciu – w poście sprzed kilku dni:
https://www.austro-wegry.eu/viewtopic.p ... 59994c6e2f

Inna relacja z 2023 roku:
https://rzeszow.tvp.pl/61806983/prace-a ... i-michowej

Reportaże z lat poprzednich:
https://www.youtube.com/watch?v=Gi07dMSSgo8
2022
https://www.facebook.com/iaujcracow/pos ... I5O3U&_rdr
2021
Miejmy nadzieję, że prace, którymi kierują dr Barbara Witkowska, dr Marcin Czarnowicz i dr Adam Zahacki, będą podsumowane artykułem, a może – jak w roku ubiegłym – konferencją w Komańczy.
Wykopaliska na terenie gminy mają być kontynuowane w przyszłym roku.

[KG]

Dawno nie było tu żadnych informacji.
Uzupełniając wpis o krzyżu w Woli Michowej – w zachodnią część Bieszczadów trafiło 5 krzyży z Wirchnego – Manyłowa (dwa), Chryszczata, Stary Łupków i Wola Michowa. Dwa ostatnie odnowił zmarły tragicznie kilka tygodni temu leśniczy Adam Pasiniewicz z Maniowa.
https://wbieszczady.pl/aktualnosci/nie- ... Ck3BHQQFtf
Staraniem Adama i Grześka stanęły one na cmentarzach w Starym Łupkowie i w Woli Michowej w 2023 roku. Ten drugi całkiem niedawno, zgodnie z wolą właściciela terenu, został usunięty.

Ponad dwa lata temu pisałem o Wirchnem:
Nasze możliwości, jeśli chodzi o rekonstrukcję cmentarza, się kończą. Konserwacja murów i słupów, wymiana gontu – to są prace, które musi wykonać wyspecjalizowana firma.

Od tego czasu zostały poprawione i uzupełnione piaskowcowe krawężniki. To wyjątkowo ciężka praca, wykonana przez grupę „Ordon” z Łańcuta, która w podobny sposób harowała (tak to trzeba nazwać) także w Gładyszowie (55) i w Radocynie (43). Na części mogił posadziliśmy barwinek, który przyjął się nieźle i kwitnie w stosownej porze. Trzykrotnie, tzn. w każdym roku, konserwowaliśmy elementy drewniane. Koszenie w miarę możliwości.
W ubiegłym roku już byliśmy w ogródku, ale program remontowy dla sporej liczby cmentarzy, w tym Wirchnego, się posypał.
Gmina, na naszą prośbę, składała do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego wnioski w latach 2021, 2022, 2023. Ten ostatni został zaakceptowany, a swój finansowy udział dołożył Małopolski Urząd Wojewódzki. Umowa właśnie została podpisana z doświadczonym wykonawcą (Kam-Bud Tomasz Kościółek), na Forum wspominanym np. w związku z remontem Woźnicznej (178) czy Golcowa (369).

Informacja z FB gminy Uście Gorlickie:
https://www.facebook.com/photo?fbid=122 ... 2207520000

• Historia jest kluczem do zrozumienia naszej tożsamości i przeszłości. Dbałość o miejsca pamięci, takie jak cmentarze wojenne jest naszym obowiązkiem wobec tych, którzy walczyli i oddali swoje życie za naszą wolność.
  W lipcu bieżącego roku Wójt Gminy Uście Gorlickie podpisała umowę o dofinansowanie remontu cmentarza z I wojny światowej Wirchne 61. To ważny krok w kierunku zachowania dziedzictwa i oddania hołdu poległym.
  Wnętrze cmentarza wraz z grobami i krzyżami oraz ogrodzeniem odcinkowym ze słupów i parkanów zostało w latach ubiegłych odnowione, odtworzone i solidnie zakonserwowane Obecny zakres prac obejmuje odnowę kamiennego muru wraz ze ścianą pomnika centralnego (w tym wymianę pokrycia gontowego) oraz wykonanie drenażu zewnętrznego.
  Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
  Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego: 46 292,00 zł
  Wojewoda Małopolski: 16 001,00 zł
  Całkowity koszt zadania: 62 293,00 zł
  Pielęgnując pamięć o przeszłości, budujemy lepszą przyszłość.