Remonty i prace na cmentarzach wojennych

[morganghost]

Świetna inicjatywa i staranna robota. Jedyny mankament – znowu widać niedociągnięcia remontu z 2011 roku. No ale w tej sytuacji nie można mieć i jednego i drugiego.

K.G., co tam takiego źle zrobili?

[KG]

co tam takiego źle zrobili?

Zacząć należy od tego, że obydwa groby masowe były w fatalnym stanie.
https://images90.fotosik.pl/24/609f7e0187e0434dmed.jpg
(2004, chyba rok po wycince i sprzątaniu)
Przed remontem została sporządzona dokumentacja historyczna (Jerzy Drogomir), pozwalająca na właściwe odtworzenie mogił. Najwyraźniej jednak w 2011 roku starano się osiągnąć skutek jak najmniejszym kosztem, oszczędzając na kamieniu i jego obróbce.

Mur powinien być zbudowany z dobranego i opracowanego kamienia. W większości tak jest, ale widać, że w pewnym momencie zabrakło materiału i budowano z resztek. Wiele do życzenia pozostawiają też zbyt szerokie spoiny, co zresztą jest częstą przypadłością. Zaprawa nie ma służyć do zatapiania w niej kamieni, a do łączenia odpowiednio dopasowanego materiału.
https://images92.fotosik.pl/24/28a067fc8dbd8277med.jpg

Płyty kamienne nakrywające narożniki – najbardziej widoczne, niestarannie wykonane elementy. Oryginalna zachowana jest na grobie nr 1 (zachodnim). Patrząc od tablicy – prawy narożnik, z tyłu.
Drugą, która „od zawsze” była pęknięta, wmontowano, ni przypiął ni przyłatał, w mur ogrodzenia.
https://images89.fotosik.pl/24/87944ba4142db8ccmed.jpg
Należało ją skleić i umieścić na właściwym miejscu, czyli na słupku narożnym, na którym była (zdjęcie na początku postu).
Te płyty nie są idealnie regularne, ale „trzymają” kąty i rozmiary.
https://images89.fotosik.pl/24/28abb1d3f7fca052med.jpg
Nie da się tego powiedzieć o nowych nakrywach, kojarzących się trochę z filmem o Flinstonach – różnice w grubości do kilkunastu centymetrów, problemy z kątem prostym, ślady obróbki w kamieniołomie, buły na powierzchni, dziwne nacinanie kamienia itp.
https://images92.fotosik.pl/24/2ac67a78fffa8c12med.jpg
https://images90.fotosik.pl/24/e30c2ed272d58ee2med.jpg
https://images89.fotosik.pl/24/947735625e66e729med.jpg
Wewnątrz muru miała być ziemna piramida o powierzchniach nachylonych pod kątem identycznym jak kąt nachylenia skośnych boków pięciokątnej tablicy inskrypcyjnej, a krawędzie na styku boków miały być zaakcentowane (jest rysunek Jurkoviča). Powstał dość regularny kopiec o odpowiednim nachyleniu i wypłaszczonym wierzchołku. Kopiec obłożony jest płaskimi kamieniami, przy czym przestrzenie między nimi są na tyle duże, że wyrasta dżungla. Nie znam rysunku projektowego ani zdjęcia, które szczegółowo pokazywałoby sposób układania kamieni. To, że tam kamienie były, wiadomo z fragmentów istniejących przed 2011 rokiem. Na pewno jednak nie powinny być układane z tak dużymi przerwami. Ze względów praktycznych i estetycznych należało położyć płaskie kamienie (bez zaprawy) dość ściśle, ale bez szczegółowego obrabiania, z wyjątkiem krawędzi, gdzie kamienie powinny być odpowiednio dobrane lub docięte.
https://images89.fotosik.pl/24/5e92f4d3634aded6med.jpg

Tak na marginesie – drobna korekta profilowania ziemnej piramidy, zagęszczenie podłoża i ułożenie odpowiednich kamieni to głównie praca fizyczna, nie wymagająca jakiejś specjalistycznej wiedzy. Akurat na akcję prawie spontaniczną, tzn. pod nadzorem konserwatora.

Dobrze, że ułamany fragment krzyża z mogiły nr 1 znaleziono i doklejono. Ale i w tym przypadku zaprawę można było lepiej dobrać, a i samo klejenie staranniej wykonać.
https://images90.fotosik.pl/24/a5eb25c407d4e277med.jpg
Da się to zrobić - proszę np. zwrócić uwagę na krzyże koron św. Stefana na Pustkach – jeden z nich jest oryginalny (przyklejony) a drugi dorobiony.
https://images90.fotosik.pl/24/37395374e945943dmed.jpg
(„wizualizacja” tuż po znalezieniu krzyżyka)

Kamienne krzyże i tablice zostały wykonane w Straconce (ukończone na początku grudnia 1917). Ciekawostką jest, że w trakcie prac popełniono błąd w napisie i literę „N” z obu tablic potem usunięto, wykuwając prostokątne otwory. Miały być wypełnione/zaflekowane kamiennymi kostkami. W jednym jest zaprawa, a drugi jest pusty, czyli jak przed remontem.
https://images91.fotosik.pl/25/55e1355865473c31med.jpg

Warto może jeszcze wspomnieć (już bez związku z remontem), że Dušan Jurkovič, sporządzając projekty pomników na otwartym terenie pod Czeremchą zaznaczył, iż mają być obsadzone krzakami czerwonego głogu – okrąg o średnicy 10,5 metra.

[morganghost]

No to nieźle bałaganu A myślałem, że błędów tam nie było.

Pytanie z innej beczki, bo nie wiem czy taką wiadomość już widziałem na poprzednim forum czy nie: odnośnie cmentarza nr 246 Radgoszcz, tam w roku ubiegłym w październiku odłamało pół wiekowego dęba, nie mogę znaleźć informacji w goglach czy pozostałą część drzewa już ścięto?

[Trotta]

Ścięto.

[Jan Majewski]

Nie da się, … da się!
Wymieniono tablicę na 10-tce Cieklin (Sieniawa).
Ta zamontowana po remoncie cmentarza nie była zgodna z oryginałem (nie ten kamień, no i nie ten koszmarny krój liter).

https://images91.fotosik.pl/26/195f9b8633f32832.jpg

Nowa wygląda tak jak ta na zdjęciach z lat międzywojennych (szary jednolity piaskowiec, a literki wiernie odwzorowane).

https://images90.fotosik.pl/26/599a61ce12bedd6c.jpg


Duży ukłon dla osób, które podjęły decyzję… i wprowadziły ją w czyn.

[Trotta]

Ukłony dołączam! Pięknie!

Przyznam szczerze, że dopiero teraz zdobyłem się na przeczytanie, co tam jest napisane. Na widok tego czegoś wcześniej to mi się oczy same zaklejały...

[tadeks]

Nie da się, … da się!
Wymieniono tablicę na 10-tce Cieklin (Sieniawa).
Ta zamontowana po remoncie cmentarza nie była zgodna z oryginałem (nie ten kamień, no i nie ten koszmarny krój liter)...
Nowa wygląda tak jak ta na zdjęciach z lat międzywojennych (szary jednolity piaskowiec, a literki wiernie odwzorowane)...

Widzę dwie zmiany w inskrypcji:
na starej z 2015 r: DIE RUHESTATT
IHREN
Na nowej: DIE RUHSTATT
IHREM
Czyli da się również poprawić treść inskrypcji. To już któreś kolejne poprawki. Może jeszcze na kilku cmentarzach to nastąpi?

[KG]

Duży ukłon dla osób, które podjęły decyzję…

A decyzji pewno by nie było, gdyby nie zabiegi Janka.

[DAR]

A decyzji pewno by nie było, gdyby nie zabiegi Janka.

Też mi się tak wydaje...
Jakoś nie przyjrzałem się temu krojowi liter ale faktycznie nie pasowało to ni w ząb.

[Incubus]

"nie ten koszmarny krój liter"
dzwoniło, dzwoniło, ale nie ten kościół, nie ten dzwon...
Chwała temu, kto rozumie secesję...